Tıbbi bitkiler insan ve hayvan tedavilerinde kullanılan bitkilere verilen genel bir isimdir. Bu bitkilerin çoğu kokulu olduğu için aynı zamanda bu bitkiler aromatik bitkiler olarak da adlandırılmaktadır. İnsanların tedavisinde yıllardan beri bitkilerin önemi yadsınamaz. Tıp biliminin günümüzdeki gibi gelişmiş olmadığı dönemlerde insanlar doğada bulunan bitkileri deneme yanılma yoluyla hem hastalık hem de yara iyileştirmede kullanmıştır.

Bitkilerin tıbbi alanda kullanılması tamamen deneme yanılma yoluyla bulunmuştur. Zamanla bitkilerin kök, gövde, çiçek gibi bölümlerinin ezilerek ya da suyu sıkılarak elde edilen katı veya sıvı kısımlarının yaraya sürüldüğünde ya da içildiğinde insana iyi geldiği insanı iyileştirdiği gözlemlenmiştir. Hatta insanlar hangi bitki zararlı hangisi yararlı tadından kokusundan anlar duruma gelmişlerdir.

İnsanları iyileştirmede kullanılan bitkiler şuan günümüz modern tıp biliminin temelini oluşturmuştur. Gerek yaraların tedavisinde gerek adı konulamamış hastalıkların tedavisinde bitkilerin yeri tartışılamaz. Günümüzde bile hala bazı bölgelerde ufak yaralanmalarda ya da basit ateşli hastalıklarda bitkiler kullanılmaktadır. Örneğin basit bir gribal hastalık durumunda çilen zencefil çayı ya da bir boğaz ağrısı anında içilen bir zencefil bal karışımı o an rahatlamak için birebir olabilir.

Türkiye’de Yetişen Tıbbi Bitkiler

Dünya’da tıbbi alanda kullanılan bitkilerin ticareti iki şekilde olmaktadır. Ya bu bitkiler doğal ortamlarından toplanarak ticareti yapılmakta ya da özel bir kültür alanı oluşturulup özel olarak yetiştirilerek ticareti yapılmaktadır. Ancak oran olarak baktığımızda çok küçük bir kısmı özel olarak yetiştirilerek ticareti yapılmaktadır. Bu bitkilerin büyük çoğunluğu doğal ortamdan toplanarak ticareti yapılmaktadır.

Türkiye’de yetişen tıbbi bitkiler de bu dünya pazarında önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de doğal olarak yetişen bitki türlerinin çok az bir kısmının ihracatı yapılıyor olsa da bu bitkilerin Pazar payımızda yeri önemlidir. Tabii ki ülkemizde de ticareti yapılan bu bitkilerin bazısı doğal ortamından toplandığı gibi bazısı da kültürü yapılarak özel yetiştirilmektedir. Ülkemizde pek çok bitki tıbbi alanda bitki olarak kullanılıyor ve dünya çapında bu bitkilerin yeri oldukça önemlidir. Doğal ortamında yetiştirilen pek çok bitki bizim ülkemizde yetişmektedir.

Tıbbi alanda kullanılan bu bitkiler özenli bir şekilde korunmaz ise kaçak yollardan ticareti olmaktadır. Özellikle de endemik yani tek yöreye özgü bitkilerin ticaretinde. Bunu da önlemek için en güzel yöntem her yöreye özgü olan bu bitkilerin kendi yöresinde yetiştirilmesinin özendirilmesi olabilir. Böylece endemik türler de piyasaya kazandırılırken kaçak yollardan ticareti yapılıp olduğundan farklı yerlerde yetiştirilmeye çalışılmaz.

Türkiye’deki tıbbi bitkiler için birkaç örnek verecek olursak:

  • Kekik: Baharat olarak bildiğimiz ve yemeklerde çokça kullandığımı kekiği, mikrop kırıc özelliği ile ağız yaralarında kullanılmaktadır. Ayrıca mide ve baş ağrılarında da kekiğin ağrı kesici özelliğinden yararlanılmaktadır.
  • Adaçayı: Çayını yapıp çokça tükettiğimiz adaçayının antibiyotik özelliği sayesinde diş iltihapları, ağız yaraları için yapılan ilaçlarda kullanılmaktadır.
  • Biberiye: Özellikle et yemeklerinin gözdesi olan bu bitki cilt bakım ürünlerinde sıkça katkı maddesi olarak kullanılır.
  • Defne: Kurutulmuş yaprağının yemeklere kattığı lezzet ile bilenen bu bitkinin aynı zamanda kurutulan yapraklarından elde edilen çaylar böbrek ve üst solunum yolu rahatsızlıklarında, defne yağı ve suyu ise mide rahatsızlıkları için kullanılan ilaçlarda katkı maddesidir. Aynı zamanda sadece suyu ve yapı tek başına da içilip bu rahatsızlıklar için kullanılabilir.

Tıbbi bitkiler ile alakalı daha detaylı bilgiler için İnovasyon İçin Eğitim Vakfı resmi internet sitesini ve Youtube sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca Doç. Dr. Gamze Sart resmi Youtube kanalında bu ve benzeri konular ile alakalı uzman kişiler ile çekilmiş videolara ulaşabilirsiniz.